Gilmana Bushati: Duer

Hana ishte e plotë, ishte fresk, biles po bante ma ftoftë se duhej për nji mbramje vere, por Hasani, edhe pse në moshë, ia lejoi vedit me dalë në bahçen e vogël pas shpisë dhe me u rehatue te stoli i drunit që ishte afër nji tavoline.

Rreth nji orë ma parë e kishte marrë në telefon nji zojë, ishte prezantue me emnin Ema, nga zani i ishte dukë vajzë e re. Ajo i kërkonte nji intervistë, si nji prej muzikantëve ma të vjetër të nji orkestre, që pesëdhjetë e sa vjet ma parë kishte pasë sukses për disa vite. 'I vetmi mbetë gjallë', ajo nuk ia tha në telefon, por ai e kuptoi. Ishte nji nga gjanat e fundit që po i kërkonin me ba, ndoshta mbas dy a tre muajsh a vitesh nuk kishte me kenë ma, ‘prandaj shpejtohen njerzia me të marrë kujtimet’.

Ema kishte ndër mend me ba nji libër me histori se si ishin krijue kangët e vjetra popullore. Kështu i kujtohej të paktën që i kishte thanë. Por ai i kishte lexue thuajse tana librat që ishin shkrue për këtë gja, ishin shkrue edhe nëpër gazeta copëza historish, shumë gjana ishin thanë, shumë histori ishin shtremnue, ose kishte edhe ndonji që ia kishte futë krejt kot. Ai s’ishte marrë me asnjenin rast, thjeshtë i kishte lexue. E kishte me përtesë këtë temë, por kishte pranue. I kishte thanë asaj me ardhë nadje herët në shpi.

Ishte telefonata që e bani me dalë jashtë, kishte marrë me vedi nji teke raki dhe ashtu ia nguli sytë gjetheve të qershisë në qoshe të bahçes, ata po luenin rrejshëm me hanën. I pëlqente shumë ajo lojë. Shfryu me vedi ndërsa shifte hanën dhe pika e rakisë i mbeti në fyt e s'donte me iu ulë poshtë, e kaloi me vështirësi. Ishte e vetmja pikë që ia djegu fort fytin Hasanit dhe ia mbuloi trupin me drithërima. U kujtue se ishte harrue jashtë.

Fjeti nji copet, u zgjue vonë, por ishte në kohë për me pritë gazetaren, studiuesen a çka ishte Ema.

 -Hajde urdhno -, ai i hapi rrugë Emës nëpër korridorin e ngushtë e t'errët që lidhte shpinë me bahçen dhe i kërkoi me u ulë në nji nga dy stolat afër tavolinës. Dielli kishte dalë mirë dhe kishte fillue me nxehë. Ai bani dy kafe turke, nji për vajzën e nji për vedi dhe u rehatue tue u mbështetë në shpindën e stolit.

E vëzhgoi mirë e mirë vajzën, teksa ajo po bante gati bllokun me shënime, nji si radio të vogël që ishte me kasetë dhe do letra i hapi në tavolinën e kafes, tuej i shtye pak filxhanin e vet. Qeshi pak me vedi dhe u ndje krejt rehat. Ishte gati me iu përgjigjë tana pyetjeve. 
E njifte vedin kur e kishte atë gaz ashtu dhe u shtriq e me nji vetull të ngritun pak filloi me dëgjue vajzën. Ishin pyetje të lehta.

Po, që kur kishte kenë 13 vjeç i kishte ra fizarmonikës, e kishte msue te Qosja, mjeshtri ma i mirë i qytetit, që kishte kenë dikur fizarmoniçisti i të njëjtës orkestër ku kishte me luejtë ma vonë ai ; po, ishte ba muzikant i kësaj orkestre pas nji të papritune, kur kishte kenë 16 vjeç, ndërsa shoqnonte mjeshtrin, ku i fundit kishte pasë thye dorën, e për mos me e lanë përgjysë dasmën ai kishte pasë fillue me i rà, e tanë kishin mbetën të knaqun me te; po i kishte ra fizarmonikës shumë vjet, mundej me i ra edhe tash, por nuk e thrrisnin ma; po tekstet e kangëve të reja dhe muzikën i banin pjestarët e orkestrës...po qysh atëherë kishin mendue e punue me mbetë në historinë e qytetit; loja e muzikantëve kishte kenë gjithnji madhështore e ata kishin lanë shpirtin ndër instrumenta ; shkruej e kompozo; po kishin kenë edhe në qytete të tjera; gjithë kohës kishin vlerësimin e mbështetjen e muzikantëve të tjerë dhe njohësve të mirë të muzikës ; ma vonë edhe ishte shkrue për ta, secili prej anëtarëve të orkestrës kishin dhanë intervista ku kishin ngritë nalt vlerat e punës së madhe që kishin ba, njisoj siç po bante edhe ai vetë.

- A mas u lodhe mar axhë tuej shkrue? - e pyeti Hasani, ndërsa vuni re që te blloku i shënimeve ajo s’kishte shënue shumë fjalë, por vetëm ajo radioja vazhdonte me punue.

Ajo s'foli. Rehatoi tana materialet e veta në çantë dhe i kërkoi Hasanit edhe nji kafe tjetër. Atij sikur iu prish terezia, kush e ndezte edhe njiherë llampën e vogël të gazit me i ba nji kafe tjetër kësaj 'haka krythes, dy sahat muhabet, m’u tha goja, e kjo vetëm dy rreshta ka shkrue’. Nejse e bani, ndërkohë që dielli kishte ra ndër muret e rrethues të shpisë e po luente atje vetëm, askush nuk po ia shihte lojën, askush s'kishte me ia kuptue. 

Ema filloi me pi kafen e dytë, ngadalë, pa e prishë shumë terezinë…'ufff kur po ikë se kam punë të tjera' - tha me vedi ai edhe pse s'dinte se çfarë punësh kishte.

- Zotni Hasan, të lutem, a mundem me ju thanë diçka ?

Ai tundi kryet, tue i lanë me kuptue që mundej, por ai mezi rrinte në tavolinë.

-Po ju sikur nuk i keni ra asnjiherë fizarmonikës -....

Hasani mbeti...

- Të paktën për njizet vjet keni kenë trompist, keni foto kur keni kenë i ri me trompë, ose nuk jeni ju dhe unë kam ardhë gabim...ose dikush rren në këtë mes...

Ai lëvizi pak prej vendit, u mbështet ma mirë në stol 'uuu ça shtriget keka' i tha vedit...’kujt i thotë rren kjo ?

 - Se nuk t'pyeta unë, vajza e kujt je? -

 - Pse? Jam vajza e Nikolinit që rrin te kisha, jo ma shumë larg se shpija jote...

Hasani hangri buzën dhambë, 'e paskam dhi, e si mutin me ia ba tash', ai gazi që kishte pasë nën buzë kur kishte fillue me folë i ishte zhdukë me kohë, por i duhej me e nxjerrë me zori sepse kishte nevojë me ndejtë vetëm.

- Jena plakë maj t'pastë axha, marrohet robi n'pleqni...Si ka kenë Nikolini?

-Nikolini mirë ka kenë, të ban të fala, po mue më duhet me e mbyllë këte libër, kështu që si me ia ba? - e pyeti Ema.

Hasani i tha vedit që kishte pjerdhë, pse nuk e kishte njoftë vajzën e mikut tij, ajo Ema e vogël, që dikur e thërriste, e lodhi mendjen me iu kujtue emni, por s'po i kujtohej, por e kujtonte fort mirë që i sillej nëpër kambë qysh kur ishte kërthi e deri sa u ba vajzë për shkollë të madhe.

- Emë sa qenke rritë…sa vjet u banen ? S’të kam njoftë hiq, tash që të shof e tash m'u kujtue emni që...

-…pititushe…

-Lene, lene, por dëgjo, mbramë s'kam kenë hiq mirë, kam kenë gati tue dekë edhe Serveti s'ka kenë në shpi, e kështu askush s'ka kenë këtu me ma dhanë edhe nji gotë ujë...jot’ amë Maria mirë ka kenë?

-Marien parmbramë e ke pà te darka e Filomenës....

‘S’ka me më lanë rehat kjo farë xhadet, nuk paska ndryshue hiq, qysh fmi e ka pasë ditë ku i kishte dreqi sytë’.

-Uuuu, ta kisha ditë se kush je dhe e kujt je...

E la në gjysë fjalën, s'dinte ma se çka me i thanë, ishte e para herë që ia nxjerrnin rrenat aty për aty, 'e kush, kjo farë mrrudet, me dekë në vend'.

Ema s'i fliste veç e shifte, i dukej që kishte fitue para burrit në moshë...I qeshi Hasanit dhe me qetsinë e asaj që din gjithçka e pyeti...

-Axhë më thuej kush i ka shkrue prej jush tekstet e disa kangëve që s'kanë autor, thojnë që je ti, më thuej se kush edhe unë baj sikur nuk m'ke rrejtë tash dy orë, tanë ky zotni me rrejtë?

Ema e preku kur i tha ‘axhë’, sepse kështu i kishte thirrë dikur. Ai nuk po arrinte me kuptue se pse nuk i kishte thanë që në telefon se kush ishte, se sa Ema kishte ky vend, kjo e bante nervoz e nuk po e lente rehat.

Hasani nuk tha asgja ma, por i tha që kur të kishte diçka me thanë, tash e merrte në telefon vetë në shpi te Nikolini, por ajo duhej me dalë se ishte pa terezi e i duhej me u shtri me pushue se ishte lodhë. Kur doli Ema, 'lodhet robi tuej rrejtë', mendoi Hasani me vedi, ‘e ke me rrejtë’.

U soll nëpër shpi, e s'dinte çka me ba, u freskue pak me ujë çezmet, nuk hangri asgja, por vetëm u shtri...U kthye në nji anë, aty përballë me te, në mur, ishin varë tre trompat e tija ma të mira që i kishte pasë ndër vite, 'unë di me i ra edhe fizarmonikës edhe Qosja i shkretë ma pat mësue'. I kishte varë aq nalt trompat për mos me ia prekë dikur fmitë. Sa herë e kishte gjetë trompat mbushë me pështymë fmish. Fill e thirrste t'bijën dhe i bërtiste që mos me ia prekë ma. Ajo, kot si e pafajshme, thoshte se e kishte fajin Ema, ajo merrte karrigen, hypte dhe merrte trompën. S'e kishte pasë fajin tanë kohën Ema jo, por kurioziteti i fmive. Kur ia jepte vetë trompat fmive qeshte kur ia shifte ftyrën e ndezun të fmijve tue mundue me e nxjerrë qoftë nji tingull. 

Ema e dinte shumë mirë ku kishte ardhë, e njifte shumë mirë atë, historinë e tij, kurse ai ishte tregue i pakujdesshëm. Ta kishte ditë, kishte me u kujdesë me i tregue do rrena ma të bukura. 
Kush i ka shkrue tekstet?... Njerzit i dijnë, janë shkrue histori, janë tregue, tregimi ka kalue gojë më gojë e brez pas brezi, të tjerat pak randësi kanë. Njerzit ndërtojnë nji histori tynen, personazhet i vendosin si të dojnë, e ajo gja mbetë, me ndonji ndryshim të vogël, por mbetë...e kur nuk u pëlqen ata e zbukurojnë, e bajnë me ojna e bojna, i fshijnë gjanat jo të bukura, për ta kjo asht traditë, trashëgimi i vyeme, përtej kësaj askush s'dinte gja, por edhe nëse dinte, nuk e prishte këte lloj rendi, biles as ai vetë. Kështu që askush s'dinte ma shumë se çka ishte shkrue, as i duhej me ditë...E kështu e zuni gjumi...

Disa ditë ma vonë, Hasani, pasi i kishte tregue të shoqes tanë historinë e çka kishte thanë, i shtymë edhe prej asaj vendosi me marrë Marien në telefon.

-...hëhëhë...Marie ti je? Hasani jam...

-Po Hasan, si ke kenë, a ke kenë mirë, Serveti mirë ?

‘Sa gjatë i bjen edhe kjo’ i tha vedit, 'por ia tregoj unë kësaj'.

-A të tha yte bijë për atë punën, për atë intervistën deshta me thanë?

-Më ka folë pak, por tha që e kishit lanë për njiherë tjetër e se po priste telefonatën tande...

-Po pse e ke çue te unë Marie?

Grueja matanë telefonit duket se nuk e priste këtë pyetje, prandaj pas nji hezitimi foli.

-Ema po ban nji studim, që don me e ba libër, ajo i din disa histori kangësh si janë krijue se ka lexue e ka pyetë, e kishin mbetë disa pa u sqarue, e na tha që po shkonte te ‘axha Hasan’ se ai mundet me ditë diçka ma shumë. 

Hasani i tha se Ema nuk i kishte dhanë të njoftun as në telefon e as në shpi, prandaj edhe kishin shkue punët si kishin shkue. Ai i shpjegoi që  kohë ma parë kishte lexue intervista injorantësh, njerzve që rrihnin gjoksin se dinin gjithçka, gazetarë që s’e njofin e s’mundohen me e ditë historinë e kangës, prandaj tuej kujtue se ishte nji prej këtyne rasteve edhe kishte vendosë me u tallë me te. E pranoi që ishte prekë shumë që nuk i kishte dhanë të njoftun. Ai ia sqaroi se s'kishte se çka me thanë ma shumë se sa dihej, e ma shumë se sa ishte shkrue. Pastaj si për t’u ahmarrë prej tanë kësaj situate të krijueme, Hasani i tha :

-Marie, kangët që t'janë kushtue ty i ke tana te libri i Qamilit, janë thanë me emën e mbiemën, brezi jonë, por edhe disa breza ma vonë e dijnë se janë për ty.

Heshti, as Maria nuk foli, pas nji sikleti, ishte ajo që e prishi heshtjen.

-A po urdhnoni për nji kafe me Servetin?

Hasani e kuptoi që kishte qëllue aty ku duhej, prandaj edhe ftesën e Maries e mori si humbje të saj në këtë mes. Pranoi me shkue për kafe, për mos me i lanë me kuptue se e kishte ba me qëllim këtë ahmarrje ?

-…e Ema?

-Nuk asht ktu, ka me punue në Bibliotekë Kombëtare për disa ditë.

Në nandë të darkës, Hasani me Servetin dhe Nikolini me Marien u ulën përballë, si dikur në karriget e vjetra nën gjethet e manit që ishte në oborrin e Nikolinit. Pak venë, nji pjatë me fruta të stinës dhe me nji dëshirë të madhe me e heqë prej shpatullave historinë e ngatërrume të Emës. 
-...që t'vij te Ema...

-Hasan, nuk e kam çue Emën te ti për kangët që janë shkrue për mue. - i tha Marija menjiherë.

Nikolini e pa Hasanin për me ia përforcue atë që sapo kishte thanë e shoqja.

Maria e dikurshme iu bashkue Maries së asaj nate dhe Hasanit iu duk e bukur edhe nën hijen e gjetheve të manit, e nëse do kishte kenë Qamili gjallë, prapë do i kishte kushtue kangë asaj bukurie, gjithmonë e qeshun, gjithmonë e zblume dritës së diellit e pëshpërimave t’yjeve. Ai e kishte njoftë Qamilin. Në ahtet e tij të dashnisë bahej njeri tjetër, si i dalun prej andrrave. Kur i qëllonte ndonjiherë me pa Marien, kishte për detyrë me marrë violinën në dorë dhe me e ba me qa atë dhe njerzit që e dëgjonin, e melodinë e shoqnonte aty për aty me tekstin e duhun.

Historia kishte kenë e thjeshtë dhe e përsëritun; Qamili e kishte dashtë fort Marien, por kjo dashni ishte e ndalume për shkak të emnit të secilit. Në kohën që Qamili po vdiste prej dashnijet, Marija martohet me Nikolinin dhe ditën kur del nusja, te dera e shpisë, kur nusja ishte tuej vue kambën në karrocë, nji violinist mbas oborrit luen të disatën kangë kushtue asaj. 
Qamili vdiq i vetëm, s'kishte pranue me u martue. Dy vjet para se me vdekë shkruen nji libër me historitë e kangëve të shkrueme e të kompozueme prej tij dhe aty e tregon emnin e asaj që ia kishte kushtue. Ia kishte tregue brezit të ri, se brezi i tyne e dinte se kush ishte. Nji muej para se me vdekë e kishte djegë edhe violinën e tij, askush s’kishte me ia prekë ma apo me kompozue me te. Dikur Nikolini s'ndjehej rehat, biles edhe e kishte kërcënue Qamilin. Herën e fundit që e kishte kërcënue violinisti i kishte thanë ; 'sa të kem gishta kam me shkrue e me ba muzikë për te, nëse m'i pret gishtat vetëm kam me këndue, nëse më vret, kujtimet nuk kanë me më tretë'. Këtë Qamili nuk e kishte shkrue në libër .

-Hasan – ndërhyni Nikolini – siç na e ka shpjegue Ema bahet fjalë për ato pak kangë që nuk kanë emna se kush i ka shkrue, ose kanë emna njerzish, që unë e ti, ose shumë prej nesh e dimë fort mirë që s'i kanë shkrue?

-Pak kangë s'kanë emna autorësh - iu përgjigj menjiherë - dhe me të thanë të drejtën atëherë s'asht se kena kërkue shumë, ishim në kulmin e punëve, na u dukte teksti i mirë dhe banim muzikën.

-...mirë për këto, por për tekstet që i janë vue emna njerzish që s'kanë pasë lidhje as me muzikën e as me artin, po flas për orkestrën tuej...

-Për zoten Nikolin nuk e di se pse i hyn punë Emës tanë këto gjana, por Qamili i ka lanë të vetat, Ndoja po, Kola, Dashi, Mërgimi, tanë kanë folë...

-Ema, por jo vetëm ajo, don me ditë, me e lanë të shkrueme këtë pjesë për të cilën s'kanë folë, as ti s'ke folë, e meqë je ti... - Marija e la në gjysë fjalinë e Hasani e kuptoi dhe i dhimbti prapë ajo që mendonin njerzit. 

-Edhe unë kisha dashtë me e ditë Hasan - iu kthye Serveti -dikur ndoshta s'kanë pasë shumë randësi, por sot po më duken shumë të randësishme me i ditë.

-Edhe unë kisha dashtë me ditë, por unë kam kenë i vogël atëherë në orkestër, mezi më morën, se nuk i hyja në punë as unë, as trompa jeme e as arti që mund të bëja me te. S’kisha zanat tjetër, em’at s’ma donte artin, s’e duronte që sillesha me vegla muzikore nëpër shpi. U ba helm kur fillova me shëtitë me orkestër. Ti e din Niko se atje më morën me mbajtë veglat e rraqet e tjera të orkestrës. Për me pasë mundësi me u ba pjesëtar i orkestrës m’u desht me mësue edhe fizarmonikën, kitarën e dajren. Kështu që kur mund të mungonte ndonjeni, unë i zëvendësoja e s'kisha nevojë me i ra trompës. Tekstet i shkruenin drejtuesit e orekstrës herë kur ishim tanë bashkë e herë na i sillnin gati. Kur Qamili ishte i frymëzuem ishte i papërballueshëm, ta merrte frymën, kishte mundësi me kompozue e shkrue tre kangë në nji natë.

Kishte ra mesnata e miqtë po përshëndeteshin, Hasani i la fjalë që kur të kthehej Ema le të kalonte te ai, sa me i thanë këte gja, që sapo u kishte thanë atyne, ishte hera e parë që e thoshte, prandaj ndoshta i hynte në punë.

Para se me fjetë Serveti tue u sjellë e mbështjellë nëpër shtrat e pyeti...

-Hasan, po ja për shembull Xhoda, ai ka kenë kokrra e idiotit, si ka pasë mundësi me shkrue dy a tre kangë që ia keni ba ju muzikën?

-Aman pashë njat zot Servet, çka di unë, nji copë muzikant kam kenë, dorë e fundit. Ai Qamili, na ka përsekutue tanve me dashninë e vet, u ba burri si dy leksh, nuk kishte logjikë, kur shkoi në nji farë moshet, s’ishte ma ai muzikanti brilant që ia dalloje prej larg gjenialitetin, shumë herë kena pasë vështirësi me përshtatë do tekste të tija me muzikën, ngulte kambë si thiu për gjanat që nuk shkonin me njena-tjetrën. Tishi disa herë e ka nxjerrë prej situatet...Kaloi krejt, u ba pijanec i madh, s'ishte i zoti me e çue nji darsëm deri në fund, e ishte Koleci, shegerti jonë, që i binte violinës. Ti e din e tanë e dijnë, edhe Marija, që në vitet e fundit mbeti te dera e shpisë publike, iu ba rrodhe edhe Havaja pastaj, që donte o me u martue me te ose s'ka...iku mbaroi jeta e nji orekstre që varej prej nji njeriu. Edhe pse s'ishte ma i zoti me e drejtue, e mbajti deri në fund, me tana mënyrat...ai mezi e ngriti, por ia dha shkelmin pa dhimbë tanë atij mundi e tanë atyne viteve punë.

Dy javë pas këtyne bisedave, Ema u duk në qytet. Në mbramje vonë i bani telefon Hasanit, meqë i kishte lanë me u takue edhe njiherë. Ai ishte si pa terezi, me tension të naltë, shkak i nxehti edhe mosha, por e lanën me u takue se edhe Hasani i tha s'ka edhe shumë e gja çka me thanë, përveç atyne gjanave që i kishte thanë Maries e Nikolinit.

Ishte e shtune, diku larg bahej nji darsëm, por tingullin e saj e sillte me ulje e me ngritje era e lehtë që kishte fillue me frye e me e freskue këtë natë gushti. Serveti e mbajti Emën nja gjysë oret me muhabet, sikur ajo të kishte ardhë me dëgjue atë. Hasani s'e prishi shumë terezinë. Serveti e kuptoi vetë kështu dhe qeshi me të madhe, pa i thanë kujt arsyen se pse po qeshte, por i uroj nji natë të mirë, se mos harronte, edhe nji fat të mirë Emës, e puthi në faqe dhe i la vetëm.

-Axha Hasan me më falë për atë ditë që nuk të thashë se kush isha, por kisha frikë se s’kishe me më marrë seriozisht e s’do kisha krye punë, edhe prapë se prapë nuk kryeva.

Hasani i ra shkurt, qeshi pak e i tha se edhe atij i duhej me i kërkue të falun, por s’dinte me gjetë ma fjalët, kur t’i gjente kishte me i çue fjalë.

Ai filloi me e përsëritë të njëjtat gjana, Ema shënonte ndonji fjalë tek-tuk. Nji orë ma vonë ajo e falenderoi dhe u ba gati me ikë. Hasani i tha meqë ishte ba vonë, po e përcjellte deri në shpi, por ajo e kundërshtoi tue i thanë, se nuk e kishte problem se ishte vajzë e rritun tashma.

Ai i tha natën e mirë dhe u ba gati me mbyllë derën, kur dëgjoi nga ana tjetër zanin e qetë, por si të mërzitun të Emës, e cila ishte pak përtej pragut të jashtëm të shpisë, gjysmën e portretit ia ndriçonte drita e rrugicës. 

-…po ja janë do tekste…do tekste i kam lexue me qindra herë, e i kam thanë vedit axhë, se vargje të tilla s’mundet me i pasë shkrue dot nji burrë, sado i dashunuem të ketë kenë…

Ajo ngriti kryet dhe pa Hasanin në sy edhe pse ishte terr, e dinte që ishin aty afër te dera gjysëm e pambyllun…

-…flas për tekstet që veç nji grue mundet me i shkrue…

Hasani s’u ndje, as fjalë e as hije, u përpoq me e mbyllë derën sikur nuk e kishtë dëgjue Emën, por nuk e bani, e mbajti ashtu. Ajo vazhdoi:

-... asht e pagojë, e kanë lanë pa gojë, por e di asht diku nji ‘ajo' ose të paktën dy

-Emë,...po ky qytet nuk i don gratë, nuk i ka dashtë asnjiherë...

E hapi derën dhe e pa Emën ashtu ende pa ikë…

-...edhe legjendën e vet e ka ngritë mbi nji grue të lapidume...

E la derën e hapun dhe filloi me folë ndërsa hyni edhe njiherë nëpër korridor

-Unë po ia lejoj vedit me e pi nji birrë sonte, e di që ka nji, e ndajmë përgjysë, nëse ka dy, ma mirë.

U ulën edhe njiherë aty ku kishin kenë, kishin kenë dy birra në frigorifer, Hasani veç ia hapi dhe ia la shishen në dorë Emës.

-...isha në nji darsëm, si gjithmonë në krye të vendit, pasi i kishim ra veglave e këndue për nja dy orë, Qamili na tha të bajmë pak pushim...atëherë për mue ai s'ishte njeri, por hero. Dola pak jashtë sa me marrë ajër, darsma bahej në nji vend të mbyllun e mezi ajrosej. Më afrohet nji shegert, nga ata që shërbenin ndër darsma e më thotë se ka diçka për mue, nji letër. E futa në xhep pa mendje, duhej të ishte ndonji kërkesë darsmorit për ndonji kangë, por këto i merrte vetëm Qamili ose Tishi.

Të nesërmen nadje çohem me shkue në punë, baba më kishte gjetë nji punë hamall, se nuk besonte se kisha me ndërtue jetë vetëm me muzikë. Kur fus dorën në xhep gjej letrën. S’e hodha, por s’kisha kohë me e lexue. E lexoj kur kthehem prej punet. Ishte nji poezi, sipër shkrueme, 'tekst'...jam ulë ndejun se nuk e besoja se çka po lexoja, aq e bukur, aq e ndryshme ishte nga ato që kisha lexue ma parë. 
E mësova përmendsh. Ndërsa e recitoja me vedi më nxiti me gjetë tinguj, kërkoja me mendje notën për secilën vegël. Kryeti më vlonte, digjesha nga dëshira që edhe muzika t’ishte po aq e bukur sa teksti. Unë s’dija me i shkrue notat muzikore, punoja me intuitë, vetëm Qamili dinte. Dikur Qosja i shkretë donte me m’i mësue, por s’kisha pranue, se më dukej si hamallek i madh. 
Aty ishin fillimet e mia si kompozitor, e kuptova që kisha talent, thjeshtë kisha pasë nevojë për nji pikënisje. M’u duk vedi si Qamili, kur ishte në momentet e tija të marra. Pas këtij stërmundimi disa ditor, arrita ta kisha krejt kangën në krye, por ankthi tjetër ishte Qamili, s'kisha guxim me i thanë për nji kangë temen. Ai veç teksteve të veta dhe të ndonji shoku të ngushtë, s'pranonte të tjerë. Unë që isha bira e fundit e kavallit aty sigurisht që s’kishte me më pranue, aty veç punoja e merrja shpërblim e kaq.

Ndërkohë kërkova edhe për shegertin që më kishte dhanë letrën, thjeshtë për me e ditë se kush e kishte shkrue tekstin, por s'e gjeta dhe e lashë, sepse kisha tjetër gja në mend. Kam ecë me tekstin e me muzikë në krye nja dy javë, e ma në fund vendosa.
Gjej nji ditë Qamilin te vendi ku punonim për kangët, ka kenë nji ahër i madh i shpisë së nji plaku që s’kishte as fmi e as trashëgimtarë të tjerë e ai i shkreti kënaqej me ne. Qamili ishte ba bëthë tuej pi, e i tham shkurt, por edhe tue m’u dridhë zani ; ‘Xhoda ka prue nji kangë për orkestrën, s’don as lekë e asnji gja’. Xhoda ishte kushri i jemi, njihej në qytet se merrej me tregtinë e leshit, e tanë e tallshin, edhe pse ishte gomar, tregtia i ecte mirë. I thashë atë emën se Qamili kishte respekt, Xhoda shpeshherë i jepte atij napolona ari me e shtye jetën disi, ose kur kishte nevojë se i kishte pi tanë të ardhunat prej darsmave, Xhoda menjiherë ia jepte, e asnjiherë s’ia quante borxh. Qamili pranoi, e kështu u ba kanga, teksti ishte i mirë, muzika e jemja doli ma e mirë se e kisha ndër mend. E këndueme në nji darsëm që bahej në nji oborr të madh dhe njerzia na e kërkuen me e këndue prapë e prapë, deri sa e mësuen. Edhe ndër darsma të tjera na e kërkonin, biles edhe tue hedhë napolonat në tepsi ‘na e këndoni atë kangën e re’.

Muej ma vonë ishim në nji aheng të porositun prej nji tregtari shumicet, donte me kënaqë klientat e tij. Aty shof shegertin që më kishte dhanë letrën, gjej rastin dhe flas me te, për me e ditë se kush ia kishte dhanë në dorë tekstin. Ai ngre shpatullat dhe më tha se nuk dinte gja edhe atij dikush ia kishte lanë në dorë, me porosi me ma dhanë e kështu ma kishte lanë në dorë.  

Ahengu zgjati deri afër nadjes, pasi tanë kishin pi, tregtari, klientët, orkestra; kur kishin luejtë tanë kumar e gjysa kishte humbë e gjysa tjetër kishte fitue, na shtrunen me fjetë në nji korridor të gjanë në shpinë e tregtarit. Na u duken shiltet si dyshek me pupla, kaq shumë ishim lodhë. 
S’kisha fjetë as nji orë e zgjohem trembshëm. Më kishte dalë n’andërr baba, tue më bërtitë që nuk kisha shkue në punë. Kush e dëgjonte. Prandaj u ngrita. Në nji kthinë ishte sqolli bahem gati me u la. Baba s’duhej me ma ndje erën e duhanit e rakisë e thashë të lahem, edhe pse me ujë të ftoftë.
Heqi këmishë e kanatiere dhe fërkohem fort me nji sapun që gjeta aty, shpëlahem, por s’po gjeja peshqir me u fshi faqet e trupin. Kur, si me magji, nji dorë e imtë, e bardhë, që më zbulohet deri te kyçi më zgjat nji peshqir po aq të bardhë sa dora. U tremba ma fort se prej andrrës me babën.
Para meje ishte nji zojë e mbulueme krejt me nji çarçaf, e çarçafi ishte fort i zi. Ajo dukej se arrinte me më pa përmes disa brimave të vogla që kishte te perçja që ia mbulonte sy e ftyrë. Nuk arrita me u fshi, por e tërhoqa fort peshqirin e mbulova gjoksin e lakuriqtë, këmishën e kisha larg shumë. Pashë në tana anët e kthinës, se mos ishte kush e po më shifte ashtu dhe isha i sigurtë se kishte me kërciste pushka. Para se me ia mbathë vrapit, me të njëjtën dorë që më kishte dhanë peshqirin më dha edhe nji letër të bardhë. Kam pa vedin në rrugicë me këmishë të pambërthyeme, me xhaketën që s’ia kisha gjetë vrimat e duhun të pullave. Nuk po më ikte frika, ndoshta ndonji burrë i asaj shpije më kishte pa edhe kishte me më fluturue jeta për kot, për nji copë grue që ishte shfaqë aq papritë me nji letër në dorë. 

M'u futën të dridhunat ma shumë prej friket, se sa prej të ftoftit. Tanë kohës shifsha mbrapa, se mendoja se dikush kishte me më ndjekë patjetër. Kur i jam afrue shpisë teme m'u duk vedi ma i mbrojtun. Aty baba më priste te dera e shpisë me bukën e drekës të mbështjellun dhe s’kisha kohë me i ndërrue as dy fjalë se ‘marsh në punë’. Kam punue atë ditë si i marri me pamjet e nadjes ngulun në krye dhe sa herë që shihja ndonji ftyrë të panjoftunit që hynte në fabrikë mendosha që ma në fund më kishin gjetë dhe po ma banin gjyqin. Po çka kisha ba s’e dija. Erdhi koha e drekës dhe u ula si i paduruem. Hapa letrën dhe çka të lexoj, prapë 'tekst'.
Ishte aq i ambël ai tekst, sa e harrova frikën e nadjes, frikën e babës, frikën e dekës, tanë mendja m’u kthye te ajo dorë. Ta them njisoj, si atë ditë që i kam thanë vedit; për mue ajo ishte nji jetë krejt tjetër që zgjatej, edhe pse e mbulueme, për njat zot duhej të ishte e mrekullueshme. Vetëm nji shpirt i bukur mundej me shkrue ashtu. 
Emë, të pastë axha, kur kuptova këte shpirt, në pak rreshta, u dashunova me atë dorë dhe doja me patjetër me e pa edhe tjetrën, me ia pa ftyrën e asaj grue.
Dy ditë ma vonë vrapova te orkestra, i thashë që Xhoda prapë kishte prue kangë. Qamili u tall me të ‘hë, a asht tuej u frymëzue në fushat e leshit Xhoda a, apo ka ra n’dashni me magjypet që ia lajnë leshin?’ Për mue s’kishte randësi që po talleshin me Xhodën, randësi kishte kanga, se tue ia ba melodinë atyne vargjeve, më dukej se po i përkushtohesha. Kisha shkue me melodi në krye. Kësaj here ishte trompa vegël hymëse në kangë, ishte hera e parë që bahej kështu dhe doli ashtu siç ma ndjente zemra se duhej me dalë, siç ma ndjente dashnia se duhej me u këndue. Atëherë i dhanën edhe vendin e duhun instrumentit tem. 
Ma vonë m'u kujtue se vetëm dy gishtat e saj më kishin prekë dhe unë ushqehesha prej atij kujtimi të vogël, nuk më linte me fjetë. Kisha kenë sherrbudalla ma i madh që kisha pasë frikë përballë asaj grueje. Frika i la vendin prapë ankthit; nuk kisha me arritë me e njoftë gruen pas çarçafit, se ajo s’kishte me dashtë, se nuk kishte me më dhanë as mundësinë me i thanë ‘a duhena?’. 

Me shumë zor e gjeta se kush ishte. Ishte e shoqja e vetë tregtarit. Vajzë e re e martueme me nji burrë në moshë, mbetun dikur i vé. Veç dy herë kam pasë mundësi me folë me të, gjithmonë me nji farë largësiet. Sa pak ishte për mue Emë, por ndoshta njeriu jeton edhe për ma pak. S’ia pashë ftyrën, s’donte. Duert po, të dyja. Ishin ashtu siç i kisha mendue me i dashtë. Ngjanin me andrrat e mia. Kur i nxjerrte prej poshtë çarçafit, më dukeshin tinguj. Aty fillova me e besue Qamilin, që thoshte, se kur bante kangë për atë që donte, për Marien, s’ishte i kësaj bote, violina e merrte me vedi dhe e çonte, as vetë s’dinte me e shpjegue se ku, por kishte aq dëshirë me ndejtë atje e mos me u kthye ma.
Janë tre kangë që tekstet i ka ba ajo. Hasani i këndoi lehtë Emës nja dy strofa të nji kanget, e asaj menjiherë iu kujtue. Pastaj edhe nji tjetër, Ema i tha, që ishte pikërisht nji nga tekstet që ajo kishte mendue që nuk e kishte shkrue nji burrë. Ai i mallëngjyem prej recitimit dhe i tha:
‘Dy herë që jena takue ka folë shumë pak, lehtë, sikur s'donte me ia prishë terezinë as çarçafit, por mue më dukej za i mrekullueshëm që mundej shumë mirë me i këndue kangët e veta...Kaq ishte...ajo nuk solli ma. Asgja, as shenjë, as letër, as tekst edhe pse vazhdonte me kenë e martueme me të njëjtin njeri’. 

E lashë sekret, shumë i dashtun për mue, i paprekshëm prej kujt. E lashë ashtu siç e donte vetë jeta. Nuk fola asnjiherë. Zgjodha jetën që zgjedhin tanë, s’kisha shpatulla me i shkue deri në fund të fshehtave. Por, kur zgjodha Servetin veç, e zgjodha prej duerve, ngjanin me ato duer që u pata marrue dikur. Ajo s'e din, s'ia kam tregue asnjiherë. Pastaj erdhen kohna të trazueme për kangë e dashni dhe e mbylla ma fort gojën.
Prandaj më pëlqejnë hijet e gjetheve të qershisë. Më kujtojnë duer, gishta që s'dijnë me u plakë, se janë në kujtesë ashtu, si gjethe që u bjen hana, e ajo veç atëherë merr atë gjallni në murin heshtanik ’.
Ema s’kishte mbajtë asnji shënim. Vetëm se kur mbaroi Hasani lëshoi atë frymën që e kishte mbajtë gjatë gjithë rrëfimit.
-...dhe? - pyeti ajo
-...
-Axhë, a e ke pa ndonjiherë atë grue? 
Hasani shtërngoi muskujt e nofullës, diçka të randë po i mbanin. 
-...ishte poezi t'pastë axha, si tana gratë, si të tana ju, mrekulli, as muzika s'ju arrin...
Ema donte me ba pyetje, shumë të tjera, por nuk po i delte zani, ishin mbledhë fjalët në nji pikë...
-Iku shpejt, iku shumë shpejt...mue më kanë mbetë veç letrat, këto kujtime që t'i tregova... edhe pse pak, asht e pafundme jeta me 'to...
Eh pititushe, e di që don me e ditë edhe emnin, mbiemnin, ti don më gërmue ma gjatë, unë i di, m'i msoi dashnia, e prej asaj dashnie nuk ia tham kërkujt, asnji dashni s'e ka shkrue nji libër prej fillimit deri në fund...
-Librin doja me ia kushtue asaj që i ka shkrue axhë, me ua tregue edhe të tjerëve, me i dhanë za, me i dhanë emën, me i dhanë të drejtë vedit, se 'po', ka pasë nji grue dikur mbas teksteve. 
-Po t'ishte ajo gjallë s'do t'ia kishte tregue askujt, unë s'kam të drejtë me ia prishë qetsinë atje ku asht...shkruej t'pastë axha, gjithmonë mendja e ndjenjat e nji grueje janë knaqësi me u lexue. 
Ema u ngrit dhe e përqafoi fort Hasanin. Ai u prek. U ngrit, e me nji krah mbështetë në qafën e saj e çoi deri te dera. Hasani e puthi ndër flokë dhe tue i përcjellë bashkë, kujtimet e Emën, i uroi asaj andrra të bukura.